In de afgelopen twee jaar heeft Nederland een opmerkelijke toename van reclames voor online gokken ervaren. De straten zijn overspoeld met advertenties van goksites, zichtbaar op televisie, in bushokjes en als hinderlijke pop-ups op mobiele apparaten. Sinds de legalisering van online gokken op 1 oktober 2021 is de kansspelmarkt met maar liefst 60% gegroeid. Dit percentage kan enigszins variëren, gezien het gebrek aan gegevens over het illegale circuit vóór de legalisering, wat het moeilijk maakt om de volledige impact te meten.

In de recentste aflevering van BOOS, het online programma gepresenteerd door Tim Hofman, sprak hij met Django, een jongeman die voordien worstelde met de duistere schaduw van een gokverslaving. Ondanks dat hij enige tijd zijn verslaving onder controle leek te hebben, heeft de legalisering van de kansspelmarkt hem opnieuw in de greep van zijn verslaving gebracht. De overvloed aan gokreclames op sociale media en televisie heeft hem aangespoord om weer in de valkuil van het gokken te stappen. Kijk hier de volledige aflevering op YouTube.

Omzet in de gokmarkt

In het afgelopen jaar genereerde de Nederlandse gokindustrie meer dan € 1 miljard aan omzet. Dit lijkt een bewijs van de groeiende populariteit van online gokken, maar het heeft ook geleid tot een escalerende crisis van gokverslaving. Veel gokkers hebben enorme financiële verliezen geleden, wat hun leven ingrijpend heeft beïnvloed. Django zelf gaf aan tussen de € 20.000 en € 30.000 te hebben verloren aan gokken, waarbij hij ook de ernstige gevolgen voor zijn gezin benadrukte. De schade die voortkomt uit gokreclames moet dringend onder de aandacht worden gebracht van wetgevers die betrokken zijn bij het opstellen van regelgeving. Tim en Django zijn van mening dat er stevige actie ondernomen moet worden om deze problemen aan te pakken. Daarom heeft het programma BOOS Helma Lodders, goklobbyist en voorzitter van VNLOK (Vereniging Nederlandse Online Kansspelaanbieders), uitgenodigd voor een gesprek. Deze vereniging vertegenwoordigt een scala aan online casino's, waaronder Holland Casino, TOTO, Bingoal en ZEbetting.

Maatregelen tegen gokreclames

Om de negatieve impact van gokreclames te beperken, zijn er vanaf 1 juli 2023 maatregelen genomen. Er geldt nu een verbod op ongerichte reclames op televisie, radio en in publieke ruimtes, waarbij men moet afvragen hoe effectief deze maatregelen daadwerkelijk zijn. Bovendien wordt het sponsoren van evenementen en programma's verboden vanaf 1 juli 2024, en het sponsoren van sportlocaties en clubs vanaf 1 juli 2025. Deze stappen zijn bedoeld om de schadelijke effecten van het gokken voor kwetsbare groepen te verminderen.

Tim verwelkomde Django met de woorden: “Welkom. Vandaag gaan we praten over gokken.” Django deelde zijn frustraties over het beleid van de Nederlandse overheid. “De overheid heeft veel geld geïnvesteerd in de legalisatie van online gokken, maar de waarschuwingen van ervaringsdeskundigen en verslavingsklinieken zijn genegeerd. De overheid had moeten luisteren naar de oproepen tot voorzichtigheid, vooral gezien de toenemende cijfers van gokverslaving.”

Hoe zit het met de wetgeving?

De wetgeving rondom kansspelen heeft de afgelopen jaren ingrijpende veranderingen ondergaan. Sinds oktober 2021 is online gokken legaal. Tot dat moment was gokken in Nederland weliswaar gedoogd, maar officieel illegaal. Met de invoering van de nieuwe wet Kansspelen op Afstand is de Nederlandse gokmarkt opengesteld voor aanbieders. Gokbedrijven hebben enorm geïnvesteerd in reclames, met uitgaven die oplopen tot € 270 miljoen, maar deze kosten zijn nu in een dalende lijn. Terwijl de wetgeving bedoeld was om een veilige gokomgeving te creëren, blijven er grote zorgen bestaan over de gevolgen voor kwetsbare gokkers.

Een rapport van de nationale rapporteur verslavingen heeft onlangs gesteld dat de legalisering van online gokken desastreuze gevolgen heeft gehad. Minister Weerwind heeft daarom al een verbod voorgesteld op ongerichte reclame voor online kansspelen om de negatieve effecten tegen te gaan, maar het blijft nog onzeker hoe en wanneer deze maatregelen zullen worden geïmplementeerd. Gerichte advertenties blijven echter toegestaan, wat het vragen oproept over de ethiek van gokreclames. Uit documenten die zijn opgevraagd via de Wet Open Overheid (Woo) blijkt dat vier gokbedrijven invloed hebben uitgeoefend op het beleid van de nieuwe reclames regels, wat het vertrouwen in het proces eveneens kan ondermijnen.

De persoonlijke verhalen

Django sprak openhartig over zijn ervaringen. “Ik had al eerder een gokverslaving en dacht dat ik het onder controle had, totdat de legalisatie van online gokken me weer terug in het circuit trok. De reclames die we nu continu zien zijn een grote trigger voor mensen met een verleden zoals ik. Het is alsof je constant in de verleiding wordt gebracht, en het is moeilijk om nee te zeggen wanneer het overal om je heen is.”

Expert op het gebied van gokverslaving

BOOS heeft ook gesproken met Ruth van Holst, een cognitief neurowetenschapper die onderzoek doet naar gokverslaving, en Arnt Schellekens, hoogleraar psychiatrie en verslaving. Zijn hun bevindingen een signaal dat er meer gedaan moet worden? Ruth van Holst legde uit: “Een gokverslaving is vaak een verborgen verslaving. Mensen merken vaak niet dat ze verslaafd zijn totdat het te laat is. Het begint met iets onschuldig, maar het kan snel escaleren.”

Arnt Schellekens voegde hieraan toe: “Bij gokverslaving is er een vorm van gewenning. Dit betekent dat mensen steeds hogere bedragen moeten inzetten voor hetzelfde effect. Het is een vicieuze cirkel die moeilijk te doorbreken is.”

Ruth vervolgde met een waarschuwing: “Jongeren, jongvolwassenen en mensen die financieel kwetsbaar zijn, zijn het meest kwetsbaar voor het ontwikkelen van een gokverslaving. De belofte van makkelijk geld spreekt hen aan, en het kan snel gevaarlijk worden.”

Lobbyisten en hun invloed

Tim Hofman benadrukte tijdens het gesprek dat goklobbyisten een sterke invloed hebben gehad op de nieuwe wetgeving voor online kansspelen. Kamerleden worden vaak benaderd door lobbyisten die hen proberen te beïnvloeden in hun besluitvorming. Het is een spel waar de inzet hoog is, en de slachtoffers zijn vaak de kwetsbare spelers die door de reclamegolf worden aangespoord om te gokken.

Neem bijvoorbeeld CDA-Kamerlid Peter Oskam, die tijdens de behandeling van het wetsvoorstel meer dan 700 vragen had, volgens betrokkenen geschreven door lobbyisten. De betrokkenheid van lobbyisten in het politieke proces roept vragen op over integriteit en de belangen van de gokindustrie versus de maatschappelijke verantwoordelijkheden. Hoeveel invloed hebben deze lobbyisten daadwerkelijk gehad op de wetgeving die bedoeld is om gokkers te beschermen?

Helma Lodders van VNLOK

Helma Lodders, voormalig Tweede Kamerlid en nu lobbyist voor VNLOK, had invloed op de regelgeving rondom online gokken. Ze was betrokken bij overleg tussen gokbedrijven en andere belanghebbenden. Haar aanpak werd bekritiseerd omdat er te weinig aandacht was voor de bescherming van kwetsbare spelers. Ruth van Holst stelde: “Reclames creëren een positieve associatie met gokken, wat gevaarlijk kan zijn voor kwetsbare groepen. Het is cruciaal dat de overheid en bedrijven een verantwoordelijkheid nemen en niet alleen denken aan winst.”

De ontmoeting met Helma Lodders

Tim Hofman heeft geprobeerd in gesprek te komen met Helma Lodders om de zorgen rondom gokreclames te bespreken. Na enige tijd stemde VNLOK in met een gesprek, maar met de eis dat de camera pas tijdens het gesprek mocht draaien. Dit doet vermoeden dat er een zekere terughoudendheid is om het echte gesprek te voeren over de verantwoordelijkheden die bij de reclamecampagnes komen kijken.

In het gesprek met Lodders vroeg Tim: “Wat vind je van de invloed van gokreclames op mensen met een gokverslaving?” Helma antwoordde dat ze het belangrijk vindt om mensen van de illegale naar de legale markt te brengen, maar dit wordt door veel critici als een ontduiking van verantwoordelijkheden gezien. Haar woorden vormden een scherpe contrast met de pijnlijke realiteit waarmee spelers zoals Django worden geconfronteerd.

De impact van gokreclames

Django sprak opnieuw over zijn negatieve ervaringen, en hoe reclames hem triggerden tot gokken. Hij illustreerde hoe de constante bombardementen van advertenties een sluipmoordenaar zijn voor degenen die al een kwetsbaarheid hebben. Helma Lodders gaf enigszins toe: “Ik begrijp dat jouw ervaringen heftig zijn, en dat er een serieus probleem is. We moeten werken aan maatregelen om het aantal probleemspelers te verlagen. Maar we moeten ook naar de toekomst kijken en oplossingen bedenken.”

De discussie over reclames voor online gokken en de verantwoordelijkheden van zowel de overheid als bedrijven blijft gaande. Met de aanstaande evaluatie van de wetgeving is het cruciaal dat er een balans gevonden wordt tussen het bevorderen van een legale markt en de bescherming van kwetsbare gokkers. Er is behoefte aan meer bewustzijn en een grotere verantwoordelijkheid vanuit de industrie. Wat zijn de volgende stappen om de bescherming van spelers te waarborgen?

De toekomst van gokken in Nederland

De afgelopen jaren hebben geleid tot belangrijke veranderingen in de gokindustrie. De invoering van de kansspelwet biedt nieuwe mogelijkheden voor regulering, maar roept ook vragen op over de verantwoordelijkheden van alle betrokken partijen. De Kansspelautoriteit blijft toezicht houden op de gokmarkt. Met de introductie van het verbod op ongerichte gokreclames lijkt er een stap in de goede richting gezet te zijn, maar het is van essentieel belang dat deze stappen ook effectief worden geïmplementeerd en gehandhaafd. Hopelijk kunnen er in de toekomst nog veel effectievere maatregelen worden getroffen om gokverslaving te bestrijden en probleemspelers de steun en hulp te bieden die zij nodig hebben.